انواع گوناگون میثاق در زندگی انسان
– پیمانها و تعهدات الهی با انسان؛ «ألم اعهد الیکم یا بنیآدم الاّ تعبدوا الشیطان انه لکم عدو مبین» (1)
– پیمانها و تعهدات انسان با خدا، مانند نذر، قسم
– پیمانها و تعهدات انسان با خود، مانند پیمانهای اخلاقی
– پیمانها و تعهدات خانوادگی، ازدواج و تعهدات متعاقب آن نسبت به اهل خانواده و حقوق طرفین
– پیمانها و تعهدات نسبت به رسول خدا و ائمه معصومین، فرمانبری از رسول خدا و ائمه طاهرین و وفای در محبت آنان
– پیمانهای گوناگون با مردم، با زیردستان، همسایگان، شاگردان، همکاران، بیگانگان (کفار و…)، عقد اخوت
– پیمانهای اقتصادی، سیاسی. این پیمانها در نتیجه معاملات اقتصادی یا قراردادهای سیاسی برای صلح و مانند آن حاصل می‌شود؛ مثلاً در صدر اسلام صلح حدیبه.
وفای به عهد الهی در زندگی حضرت زهرا (س)
در کلامی خلاصه عهدهای الهی همان قوانین و آداب دینی است که پایبندی به آن اصول و مقررات و گریز از وسوسهها و دامهای شیطانی، وفای به عهد الهی می‌باشد.
حضرت زهرا علیهاالسلام در این زمینه به بلندترین مرتبه وفای به عهد الهی نائل آمده است و مدال عصمت آن هم عصمت کبری را بر سینه دارد. نماز او، حج او، صیام او، بالاخره التزام حضرت به همه قوانین دین و پرهیز کامل از معصیت خدا دلالت بر آن دارد که او بانویی است ممتحنه یعنی امتحان پس داده که ابتدای زیارت حضرت زهرا علیهاالسلام شاهد آن است:
«یا ممتحنة امتحنک الله الذی خلقک قبل ان یخلقک فوجدک لما امتحنک صابرة…».
عمل به تعهدات خود در ارتباط با خدا
از مصادیق این تعهدات نذر، قسم و عهد است که این وفای به تعهد هم در سیره حضرت نقطه اوجی زیبا و عالی دارد که آیات سوره دهر شاهد بر آن است؛
«یوفون بالنذر»
پیمان نسبت به ولایت علی (ع)
با مراجعه به تاریخ معلوم می‌شود که یکی از سختترین عهدها و پیمانها عهد و پیمان مربوط به ولایت و امامت ائمه معصومین با همه مراتب آن می‌باشد این پیمان و تعهد که جلوه آشکار آن در غدیر خم متجلی شده سره را از ناسره جدا می‌سازد و جوهره زنان و مردان را می‌نمایاند.
پس از رسول خدا سختترین فتنه‌ها برخاست و از بین هزاران هزار مسلمان عده‌ای قلیل بر میثاق ولایت و امامت و بر تعهد و پیام غدیر پایداری نموده، وفا نشان دادند و در رأس همه آنان حضرت زهرا علیهاالسلام به عنوان متعهدترین فرد بر میثاق با ولایت و امامت امیرالمؤمنین پافشاری نمود و در این جهت بهای گزافی نیز پرداخت نمود چرا که در نهایت خود و فرزندش به شهادت رسیدند.
در این بین حضرت زهرا علیهاالسلام نه تنها خود بلکه فعالیتی گسترده برای روشنگری مردم و جلوگیری از عقبگرد مردم و پیروزی منافقین نمود، امّا متأسفانه در آن زمان بی تعهدی مردم تلاشهای حضرت را بی ثمر نمود.
حضرت زهرا علیهاالسلام در یک کلام در جهت دفاع همه جانبه از ولایت مخصوصاً ولاء زعامت یعنی حاکمیت بخشیدن به امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام تا پای جان ایستاد و با برخورداری مرحلهبندی شده و غیورانه سخت از آن دفاع کرد و حتّی مبارزه و افشاگری علیه منافقین را با کیفیتی که در وصیت خود داشت تاریخی و جاودانه نمود و خود وفای به عهد ولایت نمود و با عهدشکنان با خدا و رسول و مقام ولایت جنگید و فرمود:
«لا تُصَلِّی عَلَی اُمَةٌ نَقَضَتْ عَهْدَ اللَّهِ وَ عَهْدَ اَبی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله فی اَمیرِ الْمؤْمِنینَ عَلِی علیه‌السلام وَ ظَلَمُوا لِی حَقّی وَ أَخَذُوا إِرْثی وَ حَرَّقُوا صَحیفَتِی اللَّتی کَتَبَها لی اَبی بِمُلْکِ فَدَکٍ…»؛
امتی که عهد و پیمان خدا و پیامبرش را در ولایت و رهبری علی علیه‌السلام شکستند و نادیده گرفتند، حق ندارند بر پیکر من نماز بگزارند، آنها نسبت به حق ما ظلم روا داشتند، و ارث مرا غاصبانه تصرف کردند، و سند مالکیت فدک را از دست من ربودند و به آتش کشیدند….(2)
پینوشت:
(1) یس، 60.
(2) نهج الحیاة، ص 290، ح 178.
