امام شناسی حضرت زهرا
محمود بن لبید گوید: پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه وآله حضرت فاطمه علیهاالسلام بر سر مزار شهیدان می‌رفت و آنجا می‌گریست. در یکی از روزها حضرت را در آنجا دیده، جلو رفته، سلام کردم و گفتم: ای بانوی زنان جهان! سؤالی دارم که در سینه‌ام پنهان کرده‌ام و مرا می‌آزارد. فرمود: بپرس. عرض کردم: چرا علی علیه‌السلام نسبت به حق خود ساکت مانده و از آن دست برداشته است؟ فرمود: ای ابا عمر! رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود: امام چون کعبه است که به سوی او می‌روند و او به سوی مردم نمی‌رود. سپس حضرت ادامه داد: به خدا سوگند، اگر می‌گذاشتند که حق بر محور خود بچرخد و آن را برای اهلش باقی می‌گذاشتند و از خاندان پیامبر خدا پیروی می‌کردند، هیچ گاه دو نفر درباره خدا یا یکدیگر مخالفت نمی‌کردند و آیندگان از گذشتگان آن را به ارث می‌بردند و گذشتگان برای آیندگان خود می‌گذاشتند تا اینکه قائم ما که نهمین فرزند حسین علیه‌السلام است، به پاخیزد. اما اینان آن کسی را که خداوند مؤخر دانسته، مقدم داشته و آن کسی را که خداوند پیشوا قرار داده، کنار زدند. آنها همین که پیامبر خدا صلی الله علیه وآله را در قبر نهادند و جسم شریفش را به خاک سپردند، هوی و هوس را برگزیده و به آراء و افکار خود عمل کردند. نفرین بر آنان باد! (1)
یاری علی و دفاع از حریم امامت
1- به هنگام فتح مکه حضرت زهراء علیهاالسلام به همراه پدر بزرگوار و شوهر گرامیش در حالی که برای حضرت رسول خیمه‌ای در بالای بلندی برافراشته شده بود به سر می‌برد، رسول خدا در آن خیمه غسل می‌کرد و حضرت زهرا علیهاالسلام پرده آویخته، به حضرت علی علیه‌السلام خبر رسید که خواهرش، ام هانی عده‌ای از افراد قبیله مخزوم را که با شوهرش خویشاوندی داشتند پناهندگی داده است. حضرت نزد او رفته و چون پوششی از زره و آهن بر خود داشت ابتداء ایشان را نشناخت. روی به علی علیه‌السلام کرده و گفت: ای بنده خدا! من ام هانی دختر عموی رسول خدا و خواهر علی بن ابیطالب می‌باشم از خانه من بیرون برو، حضرت فرمود: کسانی را که جای داده‌اید بیرون کنید، گفت: به خدا سوگند شکایت تو را به رسول خدا خواهم کرد، حضرت کلاه خود را از سر برداشت و ام هانی او را شناخت و گفت: فدایت شوم من سوگند یاد کرده‌ام که شکایت تو را به رسول خدا ببرم، حضرت فرمود: برو و به سوگند خود عمل کن. ام هانی نزد حضرت رسول آمده و داستان را به حضرت گفت: پیامبر فرمود آنان را که پناه داده‌ای در پناه تو باشند که مورد قبول است.
حضرت زهراء علیهاالسلام در مقام دفاع از شوهرش امیرالمؤمنین بر آمده و روی به ام هانی کرده و فرمود:
ای ام هانی! تو از اینکه علی دشمنان خدا و دشمنان رسول خدا را ترسانیده و تهدید کرده آمده‌ای به حضرت رسول شکایت می‌کنی…؟(2)
– بعد از آنکه مردم با ابوبکر بیعت کردند، حضرت علی علیه‌السلام شبها حضرت زهرا علیهاالسلام را بر چهارپایی سوار می‌کرد و به در خانه انصار می‌برد و از ایشان یاری می‌طلبید، آنان می‌گفتند:
ای دختر رسول خدا! کار از کار گذشته و ما با این مردم بیعت کرده‌ایم و اگر همسر و پسر عموی تو پیش از این مرد نزد ما می‌آمد و از ما بیعت می‌خواست ما کسی غیر از او را انتخاب نمی‌کردیم، علی علیه‌السلام می‌فرمود:
آیا من جنازه رسول خدا صلی الله علیه و آله را در خانه اش روی زمین گذاشته و دفن نکرده و به دنبال گرفتن حکومت آن حضرت به نزاع و دعوی برخیزم؟
حضرت زهرا علیهاالسلام فرمود: ابوالحسن کاری غیر از آنچه که سزاوار و مناسب او بود انجام نداد و آنان نیز کاری کردند که حسابشان با خدا است و خداوند از آنان بازخواست خواهد کرد. (3)
– از امام باقر و حضرت صادق علیهماالسلام روایت شده که فرمودند، بعد از آنکه آن مسائل برای حضرت زهرا پیش آمد گریبان عمر را گرفته و به طرف خود کشیده و فرمود: ای پسر خطاب! به خدا سوگند اگر از آن نمی‌ترسیدم که به افراد بی گناه بلائی برسد تو می‌دانستی که من خدا را سوگند داده و تو می‌دیدی که چگونه به سرعت دعایم اجابت می‌شد. (4)
– از جعفر بن محمد، از پدران بزرگوارش علیهم‌السلام روایت شده که فرمود: هنگامی که موقع رحلت حضرت فاطمه علیهاالسلام رسید گریه‌اش گرفت، امیرالمؤمنین علیه‌السلام به آن حضرت فرمود: ای بانوی من! چرا گریه می‌کنی؟ فرمود: گریه من بخاطر پیشامدهائی است که بعد از وفات من خواهی دید، علی علیه‌السلام فرمود: گریه نکن به خدا سوگند این مطالب در راه خدا برایم کوچک است. آنگاه حضرت زهرا علیهاالسلام به او وصیت کرد که ابوبکر و عمر را در تشییع جنازه اش خبر نکند، علی علیه‌السلام نیز این کار را انجام داد.(5)
– ام سلمه بر حضرت زهرا علیهاالسلام وارد شده عرض کرد: ای دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله! چگونه صبح کردی؟ فرمود: صبح کردم بین غم و غصه، پیامبر از دست رفته و جانشین او مورد ستم قرار گرفته، به خدا سوگند پرده احترام او دریده شده و امامت و پیشوائیش ربوده گشته است. (6)
البته موارد دفاعی که از آن حضرت نسبت به امیرالمؤمنین نقل شده نه از آن جهت بوده که می‌خواسته از شوهرش دفاع کند، بلکه بخاطر دفاع از امامت و پیشوائی امت بوده است، آن حضرت نقش بزرگی در دفاع از امیرالمؤمنین علیه‌السلام در گفتار و رفتارش نسبت به حوادثی داشت که بعد از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله اتفاق افتاد، حوادثی هم چون هجوم بر خانه وحی، ایراد ضرب و جرح و سقط جنین، و دیگر رویدادهائی که دل هر انسانی را که از فطرت انسانیت منحرف نشده باشد اعم از مسلمان و غیر مسلمان به درد آورده و می‌سوزاند و انسان نمی‌داند کدام یک از آنها را یادآوری کند؟!
امام در زبان زهرا
حضرت زهرا علیهاالسلام با اشاره به فلسفه امامت فرمود:
«قالت: فجعل الله… اطاعتنا نظاما للملة و امامتنا امانا للفرقة»؛
خدا اطاعت و پیروی از ما اهل بیت علیهم‌السلام را سبب برقراری نظم اجتماعی در امت اسلامی، و امامت و رهبری ما را عامل وحدت و در امان ماندن از تفرقه‌ها قرار داده است. (7)
حضرت زهرا علیهاالسلام فرمود:
«قالت فاطمة علیهاالسلام: ابوا هذه الامة محمد و علی علیهماالسلام یقیمان اودهم و ینقذانهم من العذاب الدائم ان اطاعوهما و یبیحانهم النعیم الدائم ان وافقوهما»؛
محمد و علی علیهماالسلام دو پدر امت اسلام می‌باشند، کجی‌ها را راست و انحرافات را اصلاح می‌نمایند، اگر مردم ایشان را اطاعت کنند، این دو آنها را از عذاب جاویدان نجات می‌دهند و اگر مردم با ایشان موافق و همراه باشند، این دو، نعمتهای پایدار خداوندی را ارزانیشان دارند. (8)
حضرت زهرا علیهاالسلام در پاسخ بی تفاوت های بهانه جو که می‌گفتند:
اگر علی علیه‌السلام زودتر شروع می‌کرد و برای مردم صحبت می‌نمود، منحرف نمی‌شدند، فرمود:
«قالت: فما جعل الله لاحد بعد غدیر خم من حجة و لا عذر» (9) ؛
پس از غدیر خم، خداوند برای هیچکس عذر و بهانه‌ای باقی نگذاشته است.
و آنگاه که مهاجرین و انصار در عذرخواهی پافشاری کردند، فرمود:
«قالت: الیکم عنی فلا عذر بعد تعذیرکم و لا امر بعد تقصیرکم، هل ترک ابی یوم غدیر خم لاحد عذرا؟» (10) ؛
دور شوید و مرا به حال خود واگذارید. پس از کوتاهی و سهل انگاری، جایی برای عذرخواهی نمانده است، آیا پدرم پیامبر صلی الله علیه و آله پس از حادثه غدیر خم جایی برای عذر تراشی و (بی تفاوتی) باقی گذاشته است؟
حضرت فاطمه علیهاالسلام در برابر یکی از افراد نادان مدینه که خفاش صفت، برابر آفتاب وجود امام، زبان به سرزنش گشوده بود، فرمود: می‌دانی علی کیست؟
«قالت: و هو الامام الربانی و الهیکل النورانی، قطب الاقطاب و سلالة الاطیاب الناطق بالصواب، نقطة دائرة الامامة و ابو بنیه الحسن و الحسین الذین هما ریحانتی رسول الله سیدی شباب اهل الجنة» (11) ؛
علی امامی ربانی و الهی، و هیکلی نورانی و مرکز توجه همه عارفان و خداپرستان و فرزندی از خاندان پاکان، گوینده به حق و روا، جایگاه اصلی و محور امامت، و پدر حسن و حسین دو دسته گل پیامبر صلی الله علیه و آله و دو بزرگ و سرور جوانان اهل بهشت، است.
حضرت زهرا علیهاالسلام سعادت و رستگاری انسان را در محبت و دوستی با علی علیه‌السلام می‌شناساند که فرمود:
«قالت: ان السعید، کل السعید، حق السعید من احب علیا فی حیاته و بعد موته»؛
همانا سعادتمند (به معنای) کامل و حقیقی، کسی است که (امام) علی علیه‌السلام را در دوران زندگی و پس از مرگش دوست داشته است.(12)
حضرت زهرا علیهاالسلام در یاری کردن امام علی علیه‌السلام فرمود:
«قالت: ان ابی صلی الله علیه و آله نظر الی علی و قال: هذا و شیعته فی الجنة»؛
روزی پدرم رسول خدا که درود خدا بر او و خاندان او باد به علی علیه‌السلام نگاه کرد و (با اشاره با او) فرمود: این مرد و پیروان او در بهشتند. (13)
و در گفتار ارزشمند دیگری به شیعیان علی علیه‌السلام بشارت بهشت جاویدان داد و فرمود:
«قالت: ان رسول الله صلی الله علیه و آله قال لعلی یا اباالحسن اما انک و شیعتک فی الجنة»؛
رسول گرامی اسلام که درود خدا بر او و خاندان او باد به علی علیه‌السلام فرمود: ای اباالحسن! همانا تو و پیروان تو در بهشت (موعود) خواهید بود.(14)
پینوشت:
(1) فاطمه زهراء شادمانی دل پیامبر، ص 406؛ عوالم المعارف، ج11، ص 228.
(2) اعیان الشیعة، سید محسن امین، ج1، ص310.
(3) الامامة و السیاسة، ص12.
(4) کافی، ج1، ص460، باب مولد الزهراء علیهاالسلام.
(5) بحارالانوار، ج43، ص218.
(6) بحارالانوار، ج43، ص156.
(7) بخشی از خطبه حضرت زهرا علیهاالسلام در مسجد مدینه.
(8) تفسیر امام حسن عسکری علیه‌السلام ص330؛ بحارالانوار ج 23، ص 259.
(9) دلائل الامامة، ص 38؛ خصال شیخ صدوق، ج1، ص173.
(10) دلائل الامامة، ص38؛ احتجاج طبرسی، ج1، ص146.
(11) ریاحین الشریعه، ج1، ص93.
(12) ینابیع المودة، ج1، ص376.
(13) ینابیع المودة، ص40.
(14) مجمع الزوائد، ج10، ص21 و ج 9، ص289؛ مفتاح النجاة، ص61 ؛ ارجح المطالب، ص531.
