اخلاص زهرا (س)
بیچاره بعضی از کلمات! چه بر سرشان که نیامده! بعضی از آنها آن قدر از معنای خود تهی شده‌اند که باید به حالشان رقت برد. این تحریف در معنا، هم در مفاهیم سیاسی و اجتماعی همچون استعمار، دموکراسی و آزادی راه پیدا کرده است و هم در مفاهیم و حقایق مذهبی.
ما هر آن که صدای خود را آهسته کند، مؤمن می‌دانیم و آن که به کار کسی کاری نداشته باشد، متقی! و هر که کلاه خود کج بگذارد زاهد! و آن که بگوید من به خاطر خدا کار می‌کنم، مخلص.
ما این کلمات را آن قدر ساده به کار برده‌ایم و تصورمان درباره آنها سطحی است که اگر بشنویم معنا و حقیقتی غیر از این که تا حال شنیده‌ایم دارند، باورمان نمی‌شود و چه بسا برآشوبیم یا تصور کنیم که می‌خواهند به کلمات رنگ و لعابی تازه بخشند. بیچاره اخلاص که از اخلاص تهی شده.
اگر بتوان از علایم، عوامل، (1) مراحل، (2) موانع و آثار اخلاص یا از تفاوت مخلِص و مخلَص به بهانه این که جای بحث آن این جا نیست، گذشت، اما از توضیح “حقیقت اخلاص” نمی‌توان درگذشت. حقیقت اخلاص، فقط خدا را در نظر داشتن است و فقط برای او کار کردن. (3) .
اخلاص، آزادی از وابستگی به مدح و ستایش دیگران است (4) و خالی بودن از هوای نفس. (5) .
اخلاص یکی بودن ظاهر است و باطن، درون است و برون. و زهرا علیهاالسلام در اوج قله اخلاص بود.
او در جواب پدرش که می‌فرمود: دخترم! هم اکنون جبرییل در نزد من است و از جانب خدا پیام آورده که هر چه بخواهی تحقق می‌یابد، میگوید مرا جز ذات او هیچ تمنایی نیست. (6) .
او با این که سه روز بود خود و فرزندانش هیچ نخورده بودند، پیراهنش را نزد یک یهودی گرو می‌گذارد تا سائلی را از خانه خود نراند. وقتی سلمان اصرار می‌کند کمی از نان و خرما را خود بردارد، میگوید: سلمان! این کار را فقط برای خدا انجام دادم، از این رو از آن هیچ برنخواهم داشت. (7).
راوی میگوید: از حسین بن روح- یکی از نواب امام زمان علیه‌السلام- پرسیدم: رسول خدا صلی الله علیه و آله چند دختر داشت؟ او گفت: چهار دختر. پرسیدم: کدام یک از همه با فضیلت‌ترند؟ جواب داد: فاطمه علیهاالسلام. پرسیدم: با اینکه او از همه فرزندانش کوچک‌تر بوده و کمتر مصاحبت رسول را درک کرده، چرا او با فضیلت‌تر است؟ حسین بن روح جواب داد: به سبب دو خصلت که خدای سبحان مخصوص او گردانیده بود. یکی این که وارث رسول خدا صلی الله علیه و آله بود و دیگری این که نسل رسول خدا صلی الله علیه و آله از ذریه اوست و خداوند سبحان اینها را به او ارزانی نداشت مگر به دلیل اخلاص او در نیت. (8) .
پس با هم به کلام این عبد مخلص خدا گوش میسپاریم.
“من اصعد الی الله خالص عبادته اهبط الله عزوجل الیه افضل مصلحته” (9) ؛
کسی که عبادت خالصانه خود را به سوی خدا فرستد، پروردگار بلند مرتبه برترین مصلحت او را به سوی او می‌فرستد.
پینوشت:
(1) زهرا علیهاالسلام در خطبه غرائش در مسجد مدینه، روزه را یکی از عوامل استحکام و استقرار اخلاص می‌داند. “والصیام تثبیتاً للاخلاص”.
(2) اخلاص سه مرحله دارد: در عمل، که خوب و بد، حق و باطل مخلوط نشوند و آمیخته نباشند. در نیت، که از خوف جهنم و عشق به بهشت به مرحله بالاتر راه بیابد. در دعای مکارم آمده است: “و انته بنیتی الی احسن النیات”، نیت مرا به عالی‌ترین نیت‌ها برسان. در دین، آن هم با این تعبیر “مخلصاً له الدین”. این نوع تعبیر هر نوع التقاطی‌گری و نؤمن ببعض و نکفر ببعض را نفی می‌کند.
(3) میزان الحکمة، ج 3، ص 63 – 64.
(4) میزان الحکمة، ج 3، ص 63 – 64.
(5) میزان الحکمة، ج 3، ص 63 – 64.
(6) “لا حاجة لی غیر النظر الی وجهه الکریم”، ریاحین الشریعه، ج 1، ص 105.
(7) بحارالانوار، ج 43، ص 73.
(8) بحارالانوار، ج 43، ص 37.
(9) بحارالانوار، ج 71، ص 184 و ج 70، ص 249.
