اراده و عزم حضرت زهرا (س)
هر انسان برای سیر در مراحل تکامل روحی و ایجاد تحولات اجتماعی نیازمند دو بال تکامل یعنی دانستن و توانستن و یا جزم و عزم است.
علم و قدرت؛ دانستن و توانستن دو صفت از صفات عالیه حضرت حق است که رمز موفقیت در زندگی انسان نیز وابسته به همین دو عنصر می‌باشد.
اراده که مظهر قدرت و به عنوان قوه مجریه در انسان تعریف شده است از مهمترین و لازمترین صفات برای تکامل فرد و جامعه است.
خداوند متعال در وصف پنج رسول از رسولان خود آنان را به اولوا العزم (صاحب اراده) وصف می‌نماید.
در کنار اراده و همت از طرفی علم و عقل و از طرفی تمرکز و قاطعیت نیز از صفات لازم برای رشد می‌باشد و ارتباطی تنگاتنگ میان این صفات موجود می‌باشد. در منابع اخلاقی از اراده قوی به همّت عالی نیز یاد می‌کنند. شهید آیت الله مطهری در تعریف اراده می‌گوید:
«اراده یعنی نیرویی که وابسته به عقل انسان است…(1) یعنی بعد از این که انسان اندیشه و محاسبه می‌کند، میان کارها، دوراندیشی می‌کند، سبک و سنگین می‌کند، با عقل خودش مصلحتها و مفسده‌ها را با یکدیگر می‌سنجد، بعد تشخیص می‌دهد که اصلح و بهتر این است نه آن، آن وقت اراده می‌کند آنچه را که عقل به او فرمان داده انجام دهد، نه آنچه که میلش می‌کشد.» (2) .
پس اراده، نیرویی است در انسان که همه میلها و ضد میلها را، همه کششها و تنفرها، بیمها و ترسها را تحت اختیار خود قرار می‌دهد و نمی‌گذارد یک میل یا ضد میل انسان را به یک طرف بکشد. (ضد میل مثل دوا خوردن و میل مثل غذا خوردن.) (3)
در این ارتباط یکی از مباحث لازم در باب اراده، دانش به عوامل تقویتکننده اراده و از سویی عوامل مخرب و کاهنده نیروی اراده است.
عزم مبارزاتی حضرت زهرا (س)
عزم مبارزاتی و اراده جهادی حضرت فاطمه علیهاالسلام یکی از مهمترین نشانه‌ها و دلایل برای اثبات قوت اراده ایشان می‌باشد.
شروع مبارزه، به کارگیری شیوه‌های گوناگون مبارزاتی، ادامه مبارزه تا لحظه پایان عمر با وجود ناگواریهای بسیار، فدایی دادن و آزار جسمی دیدن در این مسیر از نشانههای عزم مبارزاتی یک فرد می‌باشد.
حضرت زهرا علیهاالسلام در دفاع از حکومت امیرالمؤمنین دو نکته را لحاظ کرد. اول آن که ساکت نماند و دست به مبارزه زد و دوم این که شیوه‌های گوناگون مبارزه بیانی (برهان، خطابه، جدال احسن) را به کار گرفت و به علاوه از مبارزه منفی یعنی گریه، سکوت، اعلام عدم رضایت از خلیفه و بعضاً از مبارزه و درگیری فیزیکی با عمر استفاده نموده است.
سوم آن که تا آخرین لحظه زندگی و حتی پس از شهادت با شیوه خاص، مبارزه را استمرار بخشیده است و لذا با این که در این مسیر محسنش شهید گشت و خود ضربه دید، آرامش و آسایش خانه به هم ریخت اما در زمان حیات به مبارزه ادامه داد و پس از شهادت هم وصیتی در مورد غسل و دفن و قبر دارد که خود نشانه مبارزه حضرت زهرا علیهاالسلام در طول تاریخ با غاصبین حق ولایت و فدک می‌باشد.
پینوشت:
(1) تعلیم و تربیت، ص 320.
(2) فلسفه اخلاق، ص 48.
(3) فلسفه اخلاق، ص 49.
