برتری

برتری

سیده نساء در کتب آسمانی

پیامبر صلی الله علیه و آله به یک یهودی فرمود: اول چیزی که در تورات نوشته شده… آنگاه این آیه را خواند… «یجدونه مکتوبا عندهم فی التوراة و الانجیل، و مبشرا برسول یأتی من بعد اسمه احمد»… یعنی: «آن را نزد خودشان در تورات و انجیل می‌یابند که مژده می‌دهد به پیامبری که بعد می‌آید و نام او احمد است».

و اما دوم و سوم و چهارم چیزی که در تورات نوشته شده: علی و فاطمه و دو سبط آنان است. و آن فاطمه سیدة نساء العالمین است. و آنان در تورات به این نامها هستند ایلیا و شبر و شبیر و هلیون، یعنی: علی و حسن و حسین و فاطمه. (1).

همچنین فرمود: ما بر عرش پروردگارمان این گونه نوشته شده‌ایم: محمد صلی الله علیه و آله خیر النبیین، و علی سید الوصیین، و فاطمه سیدة نساء العالمین. (2).

مفضل به امام صادق علیه السّلام عرض کرد: از کلام پیامبر صلی الله علیه و آله به من خبر بده که درباره‏ فاطمه علیهاالسلام فرمود: «او سیدة نساء العالمین است». آیا سیده‏ زنان زمان خودش می‌باشد؟ حضرت فرمود: مریم سیده‏ زنان زمان خود بود، ولی فاطمه سیده‏ زنان عالمیان از اولین و آخرین است. (3).

برترین بانوی جهان

ارزش انسانها مسلماً یکسان نیست، بعضی افراد از مقربین فرشتگان الهی برترند، و بعضی از درنده ترین حیوانات پایین تر، و آنچه به این انسان ارزش می‌دهد بر اساس معرفی قرآن و اسلام همان علم و ایمان و تقوا و ملکات فاضله‏ انسانی است.

با توجه به این معیارها بانوی اسلام فاطمه زهرا علیهاالسلام برترین زنان جهان در لسان پیامبر صلی اللَّه علیه و آله معرفی شده است.

در روایات فراوانی که در منابع معروف اهل سنت آمده تصریح شده است که فاطمه‏ زهرا علیهاالسلام افضل زنان جهان بود، این سخنی است که پیغمبر اکرم صلی اللَّه علیه و آله آن را به تعبیرات مختلف بیان فرموده است:

– در یک جا می‌فرماید:

«ان افضل نساء اهل الجنة خدیجة بنت خویلد، و فاطمة بنت محمد، و مریم بنت عمران، و آسیة بنت مزاحم» (4).

برترین زنان بهشت خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمد، و مریم دختر عمران، و آسیه دختر مزاحم (همسر فرعون) هستند.

– در حدیث دیگری می‌خوانیم پیغمبر اکرم صلی اللَّه علیه و آله در بیماری وفاتش هنگامی که بی تابی فاطمه را مشاهده کرد، فرمود:

«یا فاطمة الا ترضین ان تکونی سیدة نساءالعالمین، و سیدة نساء هذه الامة، و سیدة نساء المؤمنین» (5)

ای فاطمه! آیا راضی نیستی که برترین بانوی زنان جهان، و بانوی زنان این امت، و بانوی زنان با ایمان باشی؟

در اینجا افضلیت برای فاطمه علیهاالسلام به صورت مطلق ذکر شده و نام هیچ کس در کنار او مطرح نگردیده است.

– در حدیث دیگری نیز از همان حضرت صلی اللَّه علیه و آله این معنی به صورت مطلق آمده است، در آن هنگام که فاطمه بیمار شده بود و پیامبر صلی اللَّه علیه و آله این سخن را به جمعی از اصحاب گفت، آنها پیشنهاد کردند که از بانوی اسلام علیهاالسلام عیادت کنند.

پیامبر برخاست و با جمعی از یاران به سوی خانه‏ فاطمه علیهاالسلام آمد، نخست از بیرون خانه صدا زد که: دخترم! خودت را بپوشان چون جمعی از یاران به عیادت تو می‌آیند، و از آنجا که لباس دخترش فاطمه علیهاالسلام کافی نبود عبای خود را از پشت در به او داد! پیامبر صلی اللَّه علیه و آله و یاران وارد شدند، و بعد از عیادت از خانه بیرون آمدند و رو به یکدیگر کرده و از بیماری فاطمه علیهاالسلام اظهار تأسف می‌کردند، پیغمبر اکرم صلی اللَّه علیه و آله رو به آنها کرد و فرمود:

«اما انها سیدة النساء یوم القیامة» (6) ؛

بدانید او بانوی تمام زنان در قیامت است.

– در کتاب «ذخائرالعقبی» از ابن عباس از پیغمبر اکرم صلی اللَّه علیه و آله چنین نقل شده است:

«اربع نسوه سیدات سادات عالمهن: مریم بنت عمران و آسیة بنت مزاحم؛ و خدیجة بنت خویلد؛ و فاطمة بنت محمد، و افضلهن فاطمة» (7) ؛

چهار زن بانوی بانوان جهان خود بودند: مریم دختر عمران آسیه دختر مزاحم و خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمد صلی اللَّه علیه و آله و از همه‏ آنها برتر فاطمه علیهاالسلام است.

تعبیر به «افضلهن» مسایل زیادی را در بردارد، و بیانگر مقام علمی و تقوا و ایثار و فداکاری و سایر ملکات فاضله است.

قرآن صریحاً می‌گوید: «مریم با فرشتگان سخن می‌گفت و آنها نیز با او سخن می‌گفتند» (8) و نیز می‌گوید: «برای مریم غذای بهشتی در کنار محرابش حاضر می‌شد» (9) و نیز می‌گوید: «مریم صدیقه بود» (10) و مقامات دیگری برای او، و زنان بزرگی مانند آسیه بیان می‏کند، پیغمبر اکرم صلی اللَّه علیه و آله نیز مقامات بزرگی برای خدیجه بیان فرموده اند.

روایات فوق یعنی روایات افضلیت فاطمه علیهاالسلام همه‏ این افتخارات و افزون بر آن را برای بانوی اسلام فاطمه‏ زهرا علیهاالسلام اثبات می‌کند.

برتریهای حضرت زهرا (مریم کبری) بر حضرت مریم

یکی از راههای شناخت شخصیت حضرت زهرا علیهاالسلام شناخت آن حضرت و مقایسه با دیگر بانوان صاحب فضیلت در قرآن و یا تاریخ انسانهاست. مقایسه و تطبیق کمالات او و ارزیابی مجموعه خصلتهای ایشان با دیگر زنان راهی روشن برای هر چه بهتر شناختن حضرت صدیقه زهرا علیهاالسلام می‌باشد.

در قرآن کریم مجموعه 20 خصلت برای حضرت مریم آمده است که علاوه بر اثبات آن صفات برای حضرت فاطمه‏ علیهاالسلام برتریهای فراوان دیگر برای آن حضرت وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

مریم دختر عمران؛ فاطمه‏ علیهاالسلام دختر محمد صلی الله علیه وآله.

سرپرست مریم حضرت زکریا است؛ سرپرست فاطمه علیهاالسلام حضرت محمد صلی الله علیه وآله است.

مریم در عهد جاهلیت به دنیا آمد؛ فاطمه علیهاالسلام در عهد اسلام به دنیا آمد.

مریم عیسی را در ایام جاهلیت به دنیا آورد؛ فاطمه علیهاالسلام در عهد اسلام فرزندانش را به دنیا آورد.

مریم یک عیسی به دنیا آورد؛ فاطمه‏ علیهاالسلام حسن و حسین و زینب و ام کلثوم را به دنیا آورد.

مریم بزرگ زنان زمان خود است؛ فاطمه‏ علیهاالسلام بزرگ زنان جهانیان است.

مریم مادرش حنّه است؛ فاطمه‏ علیهاالسلام مادری چون خدیجه دارد.

بقای نسل پیامبر از فاطمه‏ علیهاالسلام است.

یازده امام معصوم از فاطمه‏ علیهاالسلام است.

مریم برای کمک به خدیجه برای ولادت فاطمه‏ علیهاالسلام آمد.

زهرا علیهاالسلام شوهری به عظمت حضرت علی علیه السّلام دارد.

مریم صاحب کتاب آسمانی نیست؛ فاطمه‏ علیهاالسلام صاحب کتاب آسمانی صحیفه فاطمیه است.

حضرت مهدی‏ علیه السّلام از نسل فاطمه‏ علیهاالسلام است و مسیح به او در نماز اقتدا می‌کند و از سربازان اوست.

به خاطر کمالات مریم عده ‏ای به غلو افتادند و مشرک شدند؛ فضائل فاطمه‏ علیهاالسلام هدایتگر بوده است.

قبور فرزندان فاطمه‏ علیهاالسلام محل حاجت خواهی و استشفاء است، ولی از مریم این گونه نیست.

هنگام تمثل فرشته برای مریم او ترسید؛ جبرئیل بر اهل کساء نازل شد و ششمین از آنها شد و فاطمه‏ علیهاالسلام هیچ نترسید.

مریم فقط یک مصیبت از مردم زمان خود دید؛ فاطمه زهرا علیهاالسلام دهها و صدها مصیبت دید.

مریم فرزندش به آسمان صعود کرد؛ فرزندان فاطمه‏ علیهاالسلام شهید راه خدا و یا اسیر راه خدا شدند.

مریم را مادرش نام نهاد؛ فاطمه‏ علیهاالسلام را خداوند نامگذاری نمود.

مریم در بیت المقدس متولد شد؛ فاطمه‏ علیهاالسلام در مکه معظمه متولد شد.

مریم 63 سال در دنیا زندگی کرد؛ فاطمه‏ علیهاالسلام هیجده سال در دنیا زندگی نمود و این همه کمالات دارد.

مریم هنگام دیدن ملک الموت غش کرد؛ فاطمه‏ علیهاالسلام هنگام شهادت مسرور و بانشاط بود.

بزرگان مسیحی در قصه مباهله با دیدن چهره‌های تابناک خمسه طیبه که از جمله آنان حضرت زهرا علیهاالسلام بود از مباهله منصرف شدند و عقب نشینی نمودند.

اشتراکات حضرت زهرا با حضرت مریم

مریم از نفخه روح القدس خلق شد؛ فاطمه علیهاالسلام از میوه های بهشتی.

مریم در رحم سخن گفت؛ زهرا علیهاالسلام در رحم با مادر سخن گفت.

نمو مریم به نوعی خاص غیر طبیعی به طرز احسن بود چون مادرش او را تقدیم خدا کرده بود علاوه بر لطف عام، خداوند به لطف خاص به او نمو داد. (وَ اَنْبَتَها نباتاً حَسَناً) (و او را بر رویانیدن نیکو رویانید) به نوعی خاص از صلاح و عفت و حیا رویانید؛ در حق زهرا علیهاالسلام آمده که نمو یک روز از او به قدر یک هفته یا یک ماه بود.

مادر مریم نذر کرده بود او را محرّره (خدمتکار مسجد) نماید؛ بانو خدیجه نیز بنابر حدیثی، زهرا علیهاالسلام را محرّره گردانید.

نخستین بانویی که بتول ملقب شد و عذرا خوانده شد و نامش با مسمایش مطابقت داشت مریم بود که لایق عبادت و خدمت بیت‌المقدس باشد و به خدمت اشتغال ورزد؛ این صفت، کاملش در بانو زهرا علیهاالسلام بود.

مریم عابده و خادمه خانه خدا بود؛ فاطمه علیهاالسلام عابده در معبد خود در بیت رسالت و معدن وحی بود.

مریم در جمال، شهره آفاق بود و در محراب از نور رویش نیازی به چراغ نبود؛ فاطمه علیهاالسلام شهره جهان و عالم ملکوتیان بود و نور رویش در محراب علاوه بر جهان خاکی به آسمانها می‏کشید.

مریم مورد قبول الهی واقع شد به ‏قبول نیکو؛ فاطمه‏ علیهاالسلام هم به قبول نیکو حبیبه خدا و ناموس کبریا شد.

مریم و عیسی «علیه‌السّلام» را خداوند آیت ‏قدرت گردانید؛ فاطمه علیهاالسلام را لیلة القدر، کوثر و نصر نامید.

به مریم عصمت داد (والَّتی اَحْصَنَتْ فَرْجَها) (و آن زنی که فرج خود را نگه داشت)؛ به فاطمه علیهاالسلام نیز عصمت داد.

خداوند مسیح را شاهد مریم در گهواره قرار داد تا عصمت او ظاهر شد؛ خداوند حسن علیه السلام را شاهد فاطمه علیهاالسلام درباره فدک قرار داد.

مریم را خدا از مکر یهود نگه داشت؛ زهرا علیهاالسلام را از مکر قریش و دشمنان نگه داشت.

مریم ناملایمات و تهمتهای بسیار دید؛ فاطمه زهرا علیهاالسلام هم ناملایمات فراوان از امت دید.

خداوند غسل مریم را به دست پیغمبر معصوم و ملائکه قرار داد زیرا معصوم را جز معصوم غسل نمی‌دهد؛ فاطمه زهرا علیهاالسلام را نیز امیرالمؤمنین علیه السّلام غسل داد و به خاک سپرد.

هر دو مخفی به خاک سپرده شدند.

بر آن دو رزق بهشتی آمد.

قدمهای آن دو در عبادت ورم کرد.

آن دو بانو مستجاب الدعوه بودند.

آن دو بانو در خانواده انبیاء محترم بودند. حتی مریم را زکریا خدمت می‌کرد. فاطمه علیهاالسلام را خاتم ‏الانبیاء خدمت می‌کرد.

نام آن دو بانو در عالم در نهایت عظمت، با جلال باقی مانده و در بیش از بیست آیه در قرآن نام مریم آمده و بیش از اینها در شأن زهرا علیهاالسلام نازل شده.

هر دو عالمه بودند و معرفتشان به پروردگار زیاد بود.

هر دو بانو دارای طهارت از حیث خلقت و نسل بودند که آیه تطهیر در شأن زهرا علیهاالسلام نازل گردید.

من گرامی‌تر از ناقه صالح و فرزندانم گرامی‌تر از فصیل اویند

یکی از معجزات حضرت صالح، ناقه و فصیل او (فرزند) می‌باشد که در قرآن معجزه و چگونگی برخورد قوم صالح اشاراتی شده است که خلاصه آن این است که پس از ظهور معجزه‏ آسای شتر و بچه او از دل کوهها به عنوان گواه صادقی برای پیامبری حضرت صالح، قوم او باز از سر انکار به صالح و اعجاز او بی حرمتی نمودند و دستورات الهی را در مورد آنها رعایت ننمودند و سرانجام با کشتن ناقه صالح بدترین بی احترامی را به این مظهر نبوّت ابراز نمودند. قرآن می‌فرماید پس از این بی حرمتی به ناقة الله خداوند متعال عذاب خود را بر قوم صالح نازل نمود. (11).

حضرت زهرا علیهاالسلام با توجه به این قصّه قرآنی و با استفاده از آن بخشی از مقامات خود را این چنین بیان می‌کنند:

… آنگاه که امام علی علیه السّلام را مظلومانه و با ستم به مسجد بردند، حضرت زهرا علیهاالسلام وارد مسجد شد و فرمود:

«خَلُّوا عَنْ إِبْنِ عَمّی فَوَالَّذی بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ لَئِنْ لَمْ تُخَلُّوا عَنْهُ لَأَنْشُرَنَّ شَعْری وَ لَأَضَعَنَّ قَمیصَ رَسُولِ اللَّهِ عَلی رِأْسی وَ لَأَصْرُخَنَّ إِلَی اللَّهِ تَبارَکَ وَ تَعالی فَما ناقَة صالِحٍ بِأَکْرَمَ عَلَی اللَّهِ مِنّی وَ لا الْفَصیلُ بِأَکْرَمَ عَلَی اللَّهِ مِنْ وُلْدی»؛

رها کنید پسر عموی مرا! قسم به آن خدایی که محمد صلی الله علیه وآله را به حق برانگیخت، اگر از وی دست برندارید، گیسوان خود را پریشان کرده، و پیراهن رسول خدا صلی الله علیه وآله را بر سر افکنده و در برابر خدا فریاد خواهم زد. یقین بدانید که ناقه صالح، در نزد خدا از من گرامی‌تر نبود، و بچه آن ناقه نیز از فرزندان من قدر و قیمتش زیادتر نبود. (12).

فضیلت فاطمه زهرا (س) بر انبیاء

در فضیلت حضرت زهرا علیهاالسلام روایات بسیاری آمده که به چند دسته تقسیم می‌شود:

از جمله روایاتی وجود دارد که نشان می‌دهد اطاعت از صدّیقه کبری علیهاالسلام بر همه مخلوقات و تمام انبیاء علیهم‌‏السّلام واجب است.

از حضرت باقر علیه السّلام چنین نقل شده است: «وَ لَقَدْ کانَتْ علیهاالسلام مَفْرُوضَة الطاعَة عَلی جَمیع مَنْ خَلَقَ الله مِنَ الْجِنَّ وَالأنْسِ وَالطَّیرِ وَالْوَحْشِ وَالأنبِیاءِ وَالملائِکَة…». (13)

و به تحقیق اطاعت از او (حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام) بر تمام مخلوقات خداوند از جن، انس، پرندگان، حیوانات وحشی، انبیاء و فرشتگان واجب بوده است.

روایات دیگر از انتخاب شدن اهل بیت علیهم‌‏السّلام توسط خداوند متعال خبر می‌دهد در این باره رسول الله صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمودند:

«اِنَّ الله عَزَّ وَ جَلَّ أَشْرَفَ عَلی الدُّنْیا فَاخْتارَنی مِنْها عَلی رِجالِ الْعالَمینَ، ثُمَّ اطَّلَعَ الثّانِیة فَاخْتارَکَ عَلی رِجالِ الْعالَمینَ، ثُمَّ اطَّلَعَ الثّالِثَة فَاخْتارَ الأئمَّة مِنْ وُلْدِکَ عَلی رِجَالِ العَالَمِینَ ثُمَّ اطَّلَعَ الرّابِعَة فَاخْتَارَ فاطِمَة علی نساء العالَمینَ» (14).

به ‏راستی که خدای متعال به دنیا نظری کرد پس مرا از بین آن همه بر تمام مردان جهان انتخاب نمود، و در مرتبه دوم تو را (ای علی) بر همه مردان جهان انتخاب کرد، و در مرتبه سوّم ائمّه هدی را بر جمیع مردان برتری داد، سپس از میان همه زنان عالم فاطمه زهرا علیهاالسلام را انتخاب کرد.

با توجّه به همتایی آن حضرت با پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله که این حدیث به آن اشاره دارد، و همچنین فضیلت حضرت را بر جمیع انبیاء ثابت می‌کند و به ضمیمه ادلّه ‏ای که او را بر فرزندان معصومش برتری می‌دهد، واضح است که ایشان از جمیع انبیاء علیهم‌السّلام افضل و بالاتر هستند.

خدای متعال نیز در حدیث قدسی فرمود: «یا مُحَمَّد إنّی خَلَقْتُکَ وَ خَلَقْتُ عَلِیا وَ فاطِمَة وَالْحَسَن وَالْحُسَین مِنْ سِنْخِ نُوری وَ عَرَضْتُ وِلایتَکُمْ عَلی اَهْلِ السَّمواتِ وَالأرَضینَ فَمَنْ قَبِلَها کانَ عِنْدی مِنَ الْمُؤْمِنینَ…» (15).

ای محمّد! به ‏درستی که من تو را و علی و فاطمه و حسن و حسین را از نور خود آفریدم، آنگاه ولایت شما را بر اهل آسمانها و زمینها عرضه کردم، پس هر کس آن را پذیرفت نزد من از مؤمنین خواهد بود.

روایتی که به طور صریح و آشکار فضیلت ایشان را ثابت می‌کند. از فرمایش رسول اکرم صلی الله علیه وآله است که:

«ما تَکامَلَتِ النُّبُوَّة لِنَبِی حَتّی أَقَرَّ بِفَضْلِها وَ مُحَبَّتِها» (16).

نبوّت و پیامبری برای هیچ پیغمبری کامل نمی‌شود مگر این که به محبّت و فضیلت فاطمه زهرا علیهاالسلام اقرار داشته باشد.

فاطمه زهرا علیهاالسلام از تمام انبیاء به جز رسول اکرم صلی الله علیه وآله بالاتر است چون پیامبر صلی الله علیه وآله آن بزرگوار را پاره تن خود معرفی کردند و هنگامی که رسول گرامی صلی الله علیه وآله از تمام انبیاء افضل و برتر باشد، پس پاره تن او نیز چنین خواهد بود.

پینوشت:

(1) اختصاص شیخ مفید، ص 36.

(2) اختصاص شیخ مفید، ص 91.

(3) معانی الاخبار، ص 107.

(4) مستدرک ‏الصحیحین، ج 2، ص 497.

(5) همان، ج 3، ص 156.

(6) حلیه‏ الاولیاء، ج 2، ص 142.

(7) ذخائر العقبی 44؛ الدر المنثور، ذیل آیه‏ 42 سوره‏ آل عمران.

(8) آل عمران، 42 و 43 و آیات آغازین سوره‏ مریم.

(9) آل عمران، 37.

(10) مائده، 75.

(11) اعراف،73-77 ؛ سوره الشمس.

(12) نهج‏ الحیاة، ص 142، ح 170.

(13) دلائل الامامة، ص 27.

(14) خصال شیخ صدوق، ج 1، ص 206.

(15) بحار الانوار، ج 36، ص 216.

(16) ملتقی البحرین، مرندی، ص 39.